Δεν θα ασχοληθούμε με τις σάλτσες του σεναρίου, οι οποίες κάνουν την ιστορία να αποκλίνει απ’ τη βιβλική αφήγηση. Κάθε ταινία αυτού του είδους έχει μερικές, αφού οι σεναριογράφοι του Hollywood, που δεν γνωρίζουν τον Κύριο και τη Δόξα Του, νομίζουν ότι θα εμπλουτίσουν το φτωχό -κατ’ αυτούς- υλικό με δικές τους μπαρούφες! Θα ασχοληθούμε, ωστόσο, με τις αντιφάσεις της ταινίας που διαστρεβλώνουν την αλήθεια και το Άγιο Πρόσωπο του Θεού, τον Οποίο ο σκηνοθέτης και ο σεναριογράφος παρουσιάζουν σύμφωνα με τη δική του εντύπωση που, όμως, δεν έχει καμία σχέση με αυτό που Είναι πραγματικά.
Α. Καταρχάς, πρέπει να πούμε ότι η ταινία αυτή δεν είναι βιβλική με θέμα την έξοδο του λαού Ισραήλ απ’ την Αίγυπτο, αλλά αντιβιβλική που αντλεί μια ιστορία της Βίβλου για να μας πει για άλλη μια φορά, με έναν ακόμη τρόπο, πόσο «κακός» και «δύστροπος» είναι αυτός ο Θεός που λατρεύουν οι Εβραίοι και, κατ’ επέκταση, οι χριστιανοί.
Ίσως, μάλιστα, να είναι η μόνη ταινία με θέμα την έξοδο, που παίρνει ξεκάθαρα θέση υπέρ της Αιγύπτου. Το πιστεύω των συντελεστών τής ταινίας φαίνεται στα λόγια του Φαραώ προς τον Μωυσή, όταν πλέον ο «Θεός» έχει θανατώσει τα πρωτότοκα της Αιγύπτου: «Αυτός είναι ο Θεός; Ένας παιδοκτόνος; Πόσο φανατισμένοι είστε για να λατρεύετε έναν τέτοιο Θεό;» Υποβιβάζει, βεβαίως, τον πνιγμό των βρεφών των Εβραίων από τους Αιγυπτίους ή τα 400 χρόνια σκλαβιάς τους από αυτούς.
Β. Η ιστορία δεν κινείται βάσει ενός σκληρού Φαραώ που παρανόμως αρνείται να ελευθερώσει έναν ξένο λαό τον οποίο εκμεταλλεύεται με τη βία σαν δούλο και του οποίου ο Θεός αναγκάζεται να ρίξει κρίσεις για να τον αφήσει να φύγει. Η ιστορία κινείται βάσει ενός υπερόπτη Θεού, θυμωμένου, εκδικητικού, που ευχαριστιέται να δείχνει την υπεροχή του σε φυλές με «ανώτερο πολιτισμό».
Τον παρουσιάζει δε ως ένα δύστροπο, δωδεκάχρονο αγόρι, που γι’ αυτόν η διάλυση της Αιγύπτου είναι σαν ένα παιχνιδάκι -οι πετρούλες άλλωστε την αναπαριστούν- με ματαιόδοξα κίνητρα. Χαρακτηριστική η φράση που ξεστομίζει στον Μωυσή: «Θέλω να τους δω στα γόνατα να ικετεύουν να σταματήσει».
Ο δε Μωυσής είναι ο «ώριμος» ενήλικας που συχνά διαφωνεί μαζί του, τον συμβουλεύει να σταματήσει και παρουσιάζεται ως φιλάνθρωπος και πιο πονόψυχος απ’ τον Θεό απέναντι στους «καημένους» Αιγυπτίους.
Γ. Ο τρόπος που δείχνει την κλήση του Μωυσή είναι άλλη μια διαστρέβλωση τού χαρακτήρα του Θεού, τον οποίο παρουσιάζει σαν εκβιαστή, καθώς σώζει τον Μωυσή κάτω από ένα βουνό από πέτρες ύστερα από μια κατολίσθηση που προκάλεσε ο ίδιος αναγκάζοντάς τον έτσι να αποδεχτεί την «κλήση» που έχει γι’ αυτόν. Επίσης, μέγα λάθος είναι ότι παρουσιάζει τον Θεό να χρειάζεται έναν στρατηγό για να ελευθερώσει τον λαό Του. Τον Θεό δεν τον ενδιέφερε να καλέσει έναν στρατηγό αλλά ένα σπασμένο σκεύος. Γι’ αυτό και έπρεπε να τον πάρει απ’ την Αίγυπτο και να τον κρατήσει για 40 χρόνια στην έρημο ώστε να αδειάσει απ’ τη «σοφία των Αιγυπτίων», την πεποίθηση στη δύναμη και τον εαυτό του, και να γίνει κατάλληλος για τον Θεό. Ο στρατηγός, ο πολεμιστής ήταν ο ίδιος ο Θεός, ενώ ο Μωυσής ένα όργανο μέσα απ’ το οποίο εκτελούσε τα σημεία Του, και ο επίγειος ποιμένας του ποιμνίου Του. Γι’ αυτό, πιο σωστό είναι να πούμε ότι ο Θεός «χρειαζόταν» έναν βοσκό που παίρνοντάς τον απ’ τα πρόβατα να τον καταστήσει ποιμένα στον λαό Του, τον Ισραήλ.
Δ. Ο Μωυσής, όπως παρουσιάζεται από τον σκηνοθέτη και τον σεναριογράφο, δεν είναι αυτός της Βίβλου, αλλά κάποιος τελείως διαφορετικός. Ένας Μωυσής που δεν συνταυτίζεται ούτε με τον Θεό ούτε με τον λαό Ισραήλ, αλλά περισσότερο με τους Αιγυπτίους, ένας Μωυσής που αντί για ραβδί κρατάει σπαθί και πολεμάει με τη δική του δύναμη παρά με του Θεού. Μόνο στην τελευταία σκηνή τον δείχνει -επιτέλους- να συμφωνεί με τον Θεό, όταν πρόκειται να αρχίσει να γράφει τον νόμο στις λίθινες πλάκες.
Ε. Ένα άλλο σοβαρό ατόπημα είναι το πνεύμα του ορθολογισμού απ’ το οποίο είναι διαποτισμένη ολόκληρη η ταινία. Ο ορθολογισμός έρχεται να καλύψει τα κενά που δημιουργούνται στο μυαλό, εκείνου που δεν πιστεύει στο υπερφυσικό. Για παράδειγμα, το νερό του Νείλου που έγινε αίμα, δεν ήταν μια υπερφυσική επέμβαση του Θεού, αλλά φυσικό επακόλουθο καθώς κροκόδειλοι επιτέθηκαν ξαφνικά σε πλοιάρια καταβροχθίζοντας τους ανθρώπους μέσα σε αυτά με αποτέλεσμα το νερό να μετατραπεί σε αίμα. Ξεχνάει, βέβαια, η ταινία να μας εξηγήσει τι έκανε τους κροκόδειλους να αποκτήσουν ξαφνικά μια τέτοια ασυνήθιστη συμπεριφορά, η οποία και πάλι, αν ίσχυε κάτι τέτοιο, θα οφειλόταν σε υπερφυσική ενέργεια που μετέτρεψε το νερό σε αίμα – όμως δεν έγιναν έτσι τα πράγματα! Για όλα τα υπόλοιπα σημεία που επακολούθησαν δεν χρειάζεται ορθολογιστική εξήγηση, καθώς παρουσιάζονται ως αποτελέσματα “ντόμινο” της οικολογικής καταστροφής του ποταμού Νείλου. Μέσα απ’ το ίδιο πνεύμα, μας εξηγεί και το άνοιγμα της Ερυθράς Θάλασσας. Η θάλασσα δεν άνοιξε με υπερφυσική ενέργεια του Θεού, αλλά μια μεγάλη άμπωτη και παλίρροια -φυσικά φαινόμενα που υπονοείται ότι ενδέχεται να λάμβαναν χώρα κάθε τόσο-, ήταν αυτά που παραμέρησαν τα νερά. Επίσης, οι περισσότερες άμαξες δεν καλύφθηκαν απ’ τα νερά, αλλά καταβαραθρώθηκαν στον γκρεμό του βουνού κατά την κατάβαση προς τα παράλια της Ερυθράς Θάλασσας.
Το κείμενο του βιβλίου της Εξόδου μας λέει ότι ο Κύριος έκανε τη θάλασσα να συρθεί όλη εκείνη τη νύχτα, από δυνατόν ανατολικό άνεμο, και έκανε τη θάλασσα ξηρά, και τα νερά διαχωρίστηκαν (ΕΞ 14:21). Αυτό σημαίνει ότι ο Θεός γνώριζε πώς να χρησιμοποιήσει τους νόμους και τις δυνάμεις που ο Ίδιος έχει θέσει στη φύση, για να φέρει το συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Ναι μεν χρησιμοποιήθηκαν δυνάμεις της φύσης, αλλά ο Κύριος ήταν πίσω απ’ αυτό το έργο και το αποτέλεσμα ήταν ένα φαινόμενο υπερφυσικό, πέρα για πέρα ασυνήθιστο. Η θάλασσα, λοιπόν, όπως μας περιγράφει το κείμενο, δεν άνοιξε ούτε σε μια στιγμή -όπως έχουν δείξει άλλες ταινίες με θέμα την έξοδο- ούτε από παλίρροια, όπως μας λέει η συγκεκριμένη ταινία, αλλά χρειάστηκε ένα ολόκληρο βράδυ, καθώς ένας δυνατός ανατολικός άνεμος την έκανε να ανοίγει. Αυτό που καταλαβαίνω προσωπικά εγώ μέσα απ’ την αφήγηση της Γραφής, είναι ότι όλο το βράδυ φυσούσε προς μια κατεύθυνση ένας άνεμος κατευθυνόμενος από τον Κύριο, που έκανε το πρώτο μέρος να ανοίξει αρχικά και ύστερα να παγώσει, όπως έγινε και με το αριστερό μέρος λίγο αργότερα. Αυτό που φαίνεται, λοιπόν, είναι ότι ο Θεός έκανε τη θάλασσα στο σημείο εκείνο να παγώσει κι απ’ τις δυο μεριές, με τη μορφή τειχών από πάγο μέσα απ’ τα οποία πέρασε ο λαός. (Τα κύματα στάθηκαν σαν σωρός, οι άβυσσοι έπηξαν στο μέσον της θάλασσας. ΕΞ 15:8Β). Το πρωί, όμως, αφού οι Αιγύπτιοι τόλμησαν να περάσουν, τα παγωμένα μέρη έλιωσαν είτε από τον ήλιο κατά την ανατολή του, είτε από τον ίδιο τον Κύριο, καθώς φανερώνονταν απ’ τη μια μεριά ως στήλη φωτιάς. Αυτά μπορούμε να υποθέσουμε με το φτωχό μυαλό μας ότι συνέβησαν κατά την αφήγηση της Γραφής. Ακόμα, όμως, κι αν δεν μπορούμε να τα εξηγήσουμε όλα, τα δεχόμαστε δια πίστεως, καθώς πιστεύουμε σε έναν Θεό θαυμάτων, που είναι Ίδιος χθες, σήμερα και στους αιώνες.
Όσον αφορά τις κατηγορίες περί «άδικου Θεού», πρέπει να πούμε ότι δεν ήταν ο Θεός που είπε: «Θα πάω να εκδικηθώ τους Αιγυπτίους επειδή δεν μου αρέσουν οι φάτσες τους» αλλά: «Ήρθα να πάρω το λαό που μου ανήκει» και ο Φαραώ στεκόταν εμπόδιο στον Θεό, καθώς «χρειαζόταν» τον λαό για τους δικούς του σκοπούς! Οι πληγές λοιπόν ήταν σε αυτό το πλαίσιο και όσον αφορά τον θάνατο των πρωτοτόκων των Αιγυπτίων, πρέπει πρώτα να σκεφτούμε πόσους Ισραηλίτες -τους οποίους ο Θεός ονομάζει πρωτότοκο λαό Του- είχαν θανατώσει οι Αιγύπτιοι τα χρόνια της δουλείας, είτε άμεσα κακοποιώντας τους είτε έμμεσα, επειδή δεν άντεξαν από τις κακουχίες της δουλείας. Επίσης, όσον αφορά τον πνιγμό των Αιγυπτίων, δεν πρέπει να ξεχνάμε τον πνιγμό των βρεφών των Ισραηλιτών την περίοδο της δουλείας τους στους Αιγυπτίους.
Εδώ πρέπει να θυμίσω τον νόμο του Θεού που λέει πως ό,τι σπέρνει ο άνθρωπος αυτό και θα θερίσει. Αποτελεί νόμο απαράβατο στο δίκαιο που διέπει τη Δημιουργία και δεν είναι ότι ο Θεός είναι παράλογος όπως αρέσκονται να Του προσάπτουν κάποιοι. Ο Θεός είναι δίκαιος κριτής και καθόλου προσωπολήπτης. Αυτό το βλέπουμε από τα λόγια που λέει στον λαό Του, αμέσως μετά την έξοδο από την Ερυθρά Θάλασσα. Και είπε: Αν ακούσεις επιμελώς τη φωνή τού Κυρίου τού Θεού σου, και πράττεις το αρεστό στα μάτια του, και δώσεις ακρόαση στις εντολές του, και φυλάξεις όλα τα προστάγματά του, δεν θα φέρω επάνω σου καμιά από τις αρρώστιες, που έφερα ενάντια στους Αιγυπτίους· επειδή, εγώ είμαι ο Κύριος, που σε θεραπεύω (ΕΞ 15:26). Αυτό σημαίνει ότι οι ίδιοι νόμοι ίσχυαν και για τον Ισραήλ από μέρους του Θεού. Και αν ο Ισραήλ έπραττε τις ίδιες βδελυρές πράξεις των Αιγυπτίων, τις ίδιες πληγές θα επέσυρε επάνω του, όπως ήταν γραμμένο και στον νόμο που θα του δινόταν λίγο αργότερα, στην ευλογία και την κατάρα ΔΕΥΤ 27 και 28. Αυτό πράγματι συνέβηκε. Όλοι όσοι μελετούμε τη Γραφή αλλά και την ιστορία αυτού του λαού, γνωρίζουμε μέσα από πόσες αλλεπάλληλες παιδείες και μαστιγώσεις πέρασε ο λαός. Διότι όποιον αγαπά ο Θεός ελέγχει και παιδεύει. Αυτό σημαίνει ότι ο Θεός δεν αγαπά τους Αιγυπτίους; Μα το κάλεσμα του Ισραήλ αφορά (και) αυτούς. Το κάλεσμα του λαού Ισραήλ δεν αφορά μόνο τον ίδιο. Η υπόσχεση στον Αβραάμ έλεγε ότι μέσα από αυτόν θα ευλογούνταν όλες οι φυλές της γης. Ο Ισραήλ ήταν η γυναίκα που γέννησε το αρσενικό, το μέσο για να έρθει ο Μεσσίας στον κόσμο και να συντρίψει το κεφάλι του φιδιού για λογαριασμό όλων. Και των Αιγυπτίων! Μάλιστα, στον Ησαΐα ο Θεός ευλογεί την Αίγυπτο και την αποκαλεί λαό Του! ..επειδή, ο Κύριος των δυνάμεων θα τους ευλογήσει, λέγοντας: Ευλογημένη η Αίγυπτος ο λαός μου, και η Ασσυρία το έργο των χεριών μου, και ο Ισραήλ η κληρονομία μου (ΗΣ 19:25).
Εάν, λοιπόν, δούμε την αντίσταση του Φαραώ μέσα απ’ αυτό το πρίσμα -αφού η κλήση του Ισραήλ αφορούσε τον ερχομό του Σωτήρα στον κόσμο, ο οποίος θα πλήρωνε και για τις δικές του αμαρτίες- η στάση αυτή μας θυμίζει τον λόγο που είπε ο Ιησούς στον Σαύλο: «είναι σκληρό να κλωτσάς επάνω σε καρφιά». Στέκεσαι δηλαδή εναντίον του ίδιου σου του εαυτού και του ίδιου σου του αγαθού, εφόσον η κλήση του Ισραήλ αφορά και τη δική σου ευλογία. Εάν απ’ την αρχή άφηνε τον Ισραήλ ελεύθερο, ο Θεός δεν θα έριχνε αυτές τις κρίσεις, αλλά θα τον ευλογούσε κατά την υπόσχεση στον Αβραάμ: «και θα ευλογήσω εκείνους που σε ευλογούν, και θα καταραστώ εκείνους που σε καταριούνται·» Η υπόσχεση αυτή βρίσκει τέλεια εφαρμογή στον Ιησού, αφού στην πραγματικότητα Εκείνον αφορά. Διότι η θέση που θα πάρει καθένας όσον αφορά την αντικαταστατική Του θυσία, είναι αυτή που θα μας κατατάξει εκεί όπου θα περάσουμε το υπόλοιπο της αιωνιότητάς μας.
