Του Απόστολου Γαντέ
Ο ανθρώπινος πολιτισμός βρίσκεται σε κρίση
Στην Αγία Γραφή, μαθαίνουμε ότι ο πρώτος άνθρωπος που έκτισε πόλη ήταν ο Κάιν. Ο Κάιν ήταν μέλος της πρώτης ανθρώπινης οικογένειας. Χαρακτήρας πρώιμα διαποτισμένος από το αναγεννησιακό πνεύμα, αποφάσισε να αποτινάξει από πάνω του κάθε αρχή και εξουσία, να σπάσει κάθε εξάρτηση, κηδεμονία ή καθοδήγηση. Ο αδελφός του ο Άβελ του έδινε στα νεύρα, με την επιμονή του να εξαρτά τη ζωή και τις κινήσεις του από τον Θεό. Σκοτώνοντάς τον, τσάκισε το ορατό σύμβολο της υποτέλειας που του μαύριζε τον ορίζοντα. Κι όταν ο Θεός του μίλησε και τον φρόντισε και τον κάλεσε να μείνει κοντά του για να τον θεραπεύσει, εκείνος δήλωσε απερίφραστα την απόφασή του να φύγει μακριά από τον Θεό, να ζήσει «μόνος» του, να μάθει τη ζωή «μόνος» του. Φυσικά δεν ήταν μόνος του. Ήταν μαζί του εκείνος που τον δίδαξε πώς σκοτώνουν ανθρώπους και πώς «λύνονται» γρήγορα τα προβλήματα! Ύστερα, μέσα σε μια ταραγμένη συνείδηση, πρόωρα φοβισμένη και ατακτοποίητη, τον δασκάλεψε πώς να κρύβεται, πώς να φυλάγεται οργανωμένα από ό,τι τον κυνηγάει και τον απειλεί. Έτσι, έχτισε την πρώτη πόλη. Έγινε ο πρώτος πολεοδόμος. Από τότε όλες οι πόλεις του κόσμου, μυρίζουν λίγο Κάιν. Προστασία και φόβο. Ευκολίες και απειλή. Κάτι προσφέρουν και κάτι μας κλέβουν. Μας ανακουφίζουν και μας καταθλίβουν. Μας θεραπεύουν και μας σκοτώνουν. Χιλιάδες χρόνια μετά, οι τόνοι των σκουπιδιών, τα τοξικά μας απόβλητα, ο καρκινογόνος αμίαντος πάνω απ’ τα κεφάλια μας, ο θόρυβος των μηχανών, τα απόνερα του από πάνω, οι στρατοί των ποντικιών και των κατσαρίδων, τα προβληματικά δίκτυα, το κυκλοφοριακό έμφραγμα, το πάρτυ του διπλανού μέχρι τα ξημερώματα, οι αμέτρητες εξατμίσεις και καμινάδες, τα σκοτεινά στέκια που πουλιούνται και αγοράζονται ψυχές και σώματα ανθρώπων, φανερώνουν τα σπέρματα του ανθρωποκτόνου εχθρού μας, του αποτυχημένου κακοδιαχειριστή, του Διαβόλου.
Τεχνολογία
Μια πλευρά αυτού του πολιτισμού είναι η τεχνολογία. Μετά από χιλιετηρίδες ανθρώπινης προσπάθειας, φτασμένη σε ιλιγγιώδη ύψη, φαντάζει σα θεά στρογγυλοκαθισμένη στον επηρμένο θρόνο της, υποσχόμενη να λύσει κάθε ανθρώπινο πρόβλημα. Με αιχμή της την πολεμική υπεροχή, εφευρίσκει απίστευτα προϊόντα και εφαρμογές, αναλώνοντας τις περισσότερες και πολυτιμότερες διαθέσιμες πρώτες ύλες. Κάποια περισσεύματα θα πάνε και για το καλό του ανθρώπου, αν φυσικά έχει να πληρώσει.
Παραγωγικά μηχανήματα όλο και μεγαλύτερα, ταχύτερα, ακριβέστερα, υπερπαράγουν αμέτρητα προϊόντα με σύντομη ημερομηνία λήξης που ο άνθρωπος καλείται να καταναλώσει για να αγοράσει τα επόμενα.
Και ενώ τα υπερμηχανήματα στρογγυλοκάθονται στις αίθουσες παραγωγής, οι άνθρωποι σε ουρές έξω από τα εργοστάσια, ικετεύουν για μια θέση με μισθό Κίνας, ανύπαρκτο ωράριο, χωρίς ένσημα και ασφάλεια.
Την ίδια ώρα, αμέτρητες πληθυσμιακές ομάδες που ζουν σε συνθήκες σπηλαίων και φτιάχνουν τις καλύβες τους από άχυρο και κοπριές ζώων κοιτάζουν στην τηλεόραση του γείτονα πώς ζουν οι «πολιτισμένοι» , και κατάπληκτοι τρίβουν τα μάτια τους, περιμένοντας τη σειρά τους, να μπουκάρουν στο δυτικό «παράδεισο», πληρώνοντας οποιοδήποτε τίμημα.
Οι ρίζες του πολιτισμού έχουν χωθεί βαθιά στο βάθρο της τεχνολογίας. Τα προϊόντα της επιβάλλονται παντού σαν μονόδρομος. Οι νεότερες γενιές παθιάζονται για τα τελευταία μοντέλα και είναι έτοιμοι να πουλήσουν και το νεφρό τους (συνέβη τον Μάιο του 2011 στην Κίνα), προκειμένου να τα αποκτήσουν. Περιφέρονται καλωδιωμένοι, πληκτρολογώντας αδιάκοπα ή παίζοντας σε οθόνες αφής, χαμένοι στον ψηφιακό τους κόσμο, περιμένοντας την εκπλήρωση του παραληρηματικού οράματός τους: να πατάς κουμπιά ή απλώς να σκέφτεσαι κι όλα όσα φαντάζεσαι να γίνονται μπροστά σου. Με άλλα λόγια, να μην κάνεις τίποτα και να τα έχεις όλα.
Αυτή η τεχνολογία έχει ημερομηνία λήξης. Ξεκίνησε για να υπηρετήσει τον άνθρωπο. Σήμερα, με τα πανάκριβα μηχανήματά της, προσφέρει πανάκριβες υπηρεσίες που πολύ λίγοι μπορούν να πληρώσουν. Ο άνθρωπος παραγκωνισμένος, εξαναγκάζεται να την υπηρετεί, κάνοντας τα γούστα της, για να μην καταστραφεί ο ίδιος.
Αυτός ο πολιτισμός, αυτή η τεχνολογία, προσανατολισμένη στην ελάχιστη μειοψηφία των πλούσιων και «δυνατών» του πλανήτη, είναι αμφίβολο αν τελικά υπηρετούν τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Τα συμπτώματα είναι ήδη ορατά. Η ημερομηνία λήξης προσεγγίζει.
Οικονομία
Μια άλλη πλευρά του πολιτισμού μας, η οικονομία. Στη σημερινή της έκφραση είναι, μέσω της τεχνολογίας, της παραγωγής, του marketing και των παγκόσμιων πωλήσεων, η αδιάκοπη συσσώρευση πλούτου και η στοχευμένη χρήση του, ανάλογα με τις βλέψεις και τα συμφέροντα (αρκετές φορές, πρόστυχα) αυτών που τον κατέχουν.
Αλυσοδεμένα τα κράτη της γης, σέρνονται στο άρμα των λίγων – τεχνολογικά προηγμένων – που κατέχουν και εκμεταλλεύονται άπληστα και αδίστακτα είτε τις πρώτες ύλες του πλανήτη είτε τα τεχνολογικά επιτεύγματά τους που ελάχιστοι μπορούν να πληρώσουν. Για να τα αποκτήσουν, δανείζονται και υπερχρεώνονται με χρέη που ξέρουν πως ποτέ δεν πρόκειται να ξεπληρώσουν.
Η σημερινή οικονομία με δήθεν πολιτισμένο τρόπο, υποδουλώνει και σκλαβώνει τους ανυποψίαστους λαούς, πουλώντας τους τις καλογυαλισμένες χάντρες της τεχνολογίας, αφού προηγουμένως τους πείθει πως η ζωή δεν αξίζει χωρίς αυτές. Έτσι, σκλαβώνει χωρίς όπλα, επιδρομές και στρατεύματα. Σκλαβώνει με τόκους και επιτόκια.
Καθισμένοι αναπαυτικά στις ανατομικές υπερπολυθρόνες τους, με τα πόδια σταυρωτά πάνω στα αλαβάστρινα γραφεία τους, οι κύριοι του G4 ή G8 ή G20 ή…… μπροστά στους χρυσοποίκιλτους δέκτες τους, σε on-line σύνδεση με τα ιερά προσκυνήματά τους, τα χρηματιστήρια, παίζουν με τις τύχες ανθρώπων, οικογενειών, επιχειρήσεων, κρατών ολόκληρων μετακινώντας παθιασμένα τα κεφάλαια τους απ’ τη μια άκρη της γης στην άλλη.
Στο όνομα της ελεύθερης οικονομίας, ξεχύνεται ασυγκράτητη στον πλανήτη η ασύδοτη ανθρώπινη βουλιμία που κάνει πλουσιότερους τους πλούσιους και εξαθλιώνει σε αφάνταστο βαθμό τους φτωχούς και αδύνατους. Έτσι, το 90% του παγκόσμιου πλούτου βρίσκεται στα χέρια λίγων-ελάχιστων χιλιάδων ανθρώπων, ενώ τα δισεκατομμύρια του πλανήτη μοιράζονται τα ψίχουλα που πέφτουν από το τραπέζι των μεγιστάνων και κροίσων της γης.
Αυτή η οικονομία είναι πολύ στραβά στημένη. Δεν έχει μέσα της Θεό. Δεν γνωρίζει αρχές δικαιοσύνης και σεβασμού στον άνθρωπο. Ο φτωχός, ο πρόσφυγας και ο γέροντας γίνονται καταπάτημα. Εδώ μετράνε τα νούμερα, οι εισπράξεις, τα ανοδικά γραφήματα. Ο άνθρωπος είναι μια ροδελίτσα, ένα μοχλουδάκι και κάποτε ένα ανεπιθύμητο σκουπιδάκι στα καλολαδωμένα γρανάζια της θεοποιημένης σύγχρονης οικονομίας.
Έτσι, την ώρα που κάποιοι επιχρυσώνουν τις ρολς ρόις τους και περιτρέχουν τον πλανήτη με τα ιδιωτικά τζετ τους για να γεμίσουν τα σαββατοκύριακά τους σε εξωτικά spa, κάποια άλλα δισεκατομμύρια με χαλασμένα τα δόντια τους, πληγιασμένο το κορμί τους και χαρακωμένα τα πρόσωπά τους, βαδίζουν ξυπόλητοι μισή ώρα σε λακουβιασμένους λασπόδρομους για να γεμίσουν δυο τρύπιους πλαστικούς κουβάδες με λίγο μολυσμένο νερό.
Αυτή η οικονομία δεν είναι αιώνια. Έχει ημερομηνία λήξης. Κι αυτή η ημερομηνία πλησιάζει.
Παγκοσμιοποίηση
Και μια τρίτη, αξιοπρόσεκτη πλευρά του ανθρώπινου πολιτισμού μας είναι η παγκοσμιοποίηση. Η ενοποίηση του πλανήτη. Λίγες εκατονταετίες πριν, εξερευνούσαμε με γαλέρες και τρικάταρτα, πού τελειώνει η θάλασσα. Σήμερα, η τεχνολογία, τα μέσα και τα ανιχνευτικά όργανα έχουν καταγράψει την επιφάνεια του πλανήτη σε στεριά και θάλασσα, σπιθαμή προς σπιθαμή. Ανιχνευτικοί δορυφόροι, ανενόχλητοι και αδίστακτοι, περιφέρονται έξω από την ατμόσφαιρα, σαρώνοντας αδιάκοπα πόλεις, εργοστάσια, επίγειες και υπόγειες στρατιωτικές βάσεις, μπαίνοντας αδιάκριτα και στα πιο μυστικά και απόκρυφα κρησφύγετα. Τώρα πια, η γη δεν έχει μυστικά. Όλα είναι γνωστά και φανερά, σε όσους βέβαια έχουν την τεχνολογία.
Απ’ την άλλη μεριά, στα πλαίσια της εμπορικής συνεργασίας και της οικονομικής ανάπτυξης, οι ήπειροι του πλανήτη δεν είναι παρά λαμπρές ευκαιρίες προώθησης των πωλήσεων και τα κράτη της γης, οι επιμέρους γειτονιές με τα τοπικά καταστήματα. Ταυτόχρονα, τα κεφάλαια από το ένα άκρο της γης μετακινούνται στο άλλο άκρο, μέσα από παγκόσμιους τραπεζικούς και χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, όχι για να βοηθήσουν φτωχούς και υπανάπτυκτους λαούς, αλλά για να απομυζήσουν κάθε εκλεκτό και αναξιοποίητο «φιλέτο» που έχει απομείνει στα χέρια εκείνων που αγνοούν την αξιοποίησή του.
Οι δυνατότητες της τεχνολογίας εκμηδένισαν τις αποστάσεις. Υπερσύγχρονα μέσα μεταφέρουν εμάς και τα εμπορεύματά μας απ’ τη μια γωνιά του πλανήτη στην άλλη σε λίγες ώρες.
Το διαδίκτυο, η καταλυτική εφεύρεση της εποχής μας με την αποθήκευση, μεταφορά και διάθεση της πληροφορίας από όποιον κι αν προέρχεται, για όποιον κι αν την αναζητά, έκανε τη γη μια γειτονιά γνώσης και ζωντανής επικοινωνίας.
Σ’ αυτή την ιδιότυπη εποχή, με τις τεράστιες δυνατότητες και τις απρόσμενες τεχνολογικές εξελίξεις, ο άνθρωπος είναι ένα ιδιάζον εξάρτημα που εργάζεται, πληρώνεται, πληρώνει, καταναλώνει, σκέφτεται, προβληματίζεται, διαμαρτύρεται, επαναστατεί, παρακολουθείται, εκπαιδεύεται, κληρονομεί και κληροδοτεί περιουσιακά στοιχεία. Αυτό το ενδιαφέρον και απρόβλεπτο εξάρτημα με τις αναπάντεχες εκδηλώσεις και αντιδράσεις του, όλο και περισσότερο μέσα από συνδυασμένους αριθμούς και κωδικοποιήσεις παρακολουθείται και ελέγχεται, ανάλογα με τους διαχειριστές της παγκόσμιας τάξης και εξουσίας.
Αρχικά για το γενεαλογικό του δέντρο, για την εκπαιδευτική του πορεία, για τις εργασιακές του δραστηριότητες, για τη φορολογική του πειθαρχία, για τις πεποιθήσεις και την κοινωνική του συμπεριφορά, για το ιστορικό της υγείας του, για την ταυτοποίηση του γενετικού του υλικού, τα δακτυλικά αποτυπώματα και την ανάλυση της ίριδας του ματιού.
Άλλα αρχεία για τους προσωπικούς λογαριασμούς και τις κινήσεις τους, άλλα για τις κανονικές κι άλλα για τις offshore εταιρίες και εμπορικές δραστηριότητες, κάποια άλλα για τα χόμπυ και τις προσωπικές ιδιαιτερότητες και προτιμήσεις.
Αρχεία, αρχεία, αρχεία. Ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης με απίστευτες πληροφορίες, φωτογραφίες, διασυνδέσεις, λεπτομέρειες της προσωπικής ζωής. Διαθέσιμο υλικό για κάθε περίεργο, για όποιον το χρειαστεί. Ολόκληρος ο κόσμος σ’ έναν υπερυπολογιστή. Στα χέρια του κάθε επιδέξιου χάκερ.
Ποια θα είναι τα επόμενα βήματα; Προς τα πού τραβάει η ιστορία αυτού του πλανήτη; Πόσο ήσυχα μπορεί αλήθεια κάποιος να κοιμάται; Προς τα που καλπάζει ο τεχνολογικός πολιτισμός της παγκοσμιοποίησης; Ποιος άραγε καυχάται πως μπορεί να διαχειριστεί τα σημερινά δεδομένα;
