του Κώστα Μεταλληνού
Η θεωρία της εξέλιξης όταν πρωτοβγήκε (1871) προκάλεσε μεγάλο θόρυβο και κυριολεκτικά μέθυσε πολλούς επιστήμονες. Χρησιμοποιήθηκε αμέσως ως προπύργιο της αθεΐας και με άκρατο ενθουσιασμό την υιοθέτησαν όλα τα αθεϊστικά συστήματα. Το αίνιγμα περί ανθρώπου θεωρήθηκε πια λυμένο χωρίς Θεό και χωρίς δημιουργία και η Βίβλος κηρύχτηκε Μυθολογία. Έτσι είχαν τα πράγματα λίγα χρόνια μετά την δημοσίευση του βιβλίου του Δαρβίνου «Η καταγωγή του ανθρώπου». Καθώς όμως περνούσαν τα χρόνια, αρκετά νωρίς η επιστημονική ατμόσφαιρα άρχιζε να ξεκαθαρίζει από την σκόνη που σήκωσε ο αρχικός επιπόλαιος ενθουσιασμός και οι επιφυλάξεις και οι αντιρρήσεις μεγάλων επιστημόνων βάση γεγονότων, πήραν οριστικό και θριαμβευτικό τόνο, ώστε να διακηρύττει ο καθηγητής της Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πετρούπολης Elie de Cyon ότι:
«Η ιδέα ότι το ανθρώπινο γένος κατάγεται από κάποιο οιοδήποτε πιθηκοειδές ζώο, είναι αναμφίβολα η πιο βλακώδης απ’ όσες εξαγγέλθηκαν περί της ιστορίας του ανθρώπου». (1)
Η ιδέα από την οποία ξεκίνησε ο Δαρβίνος γεννήθηκε στο πνεύμα του από το εξής δεδομένο: Παρατήρησε ότι διαλέγοντας από κάποιο ζωικό είδος, των προβάτων για παράδειγμα, δυο άτομα που να έχουν ιδιαίτερο χαρακτηριστικό –πλατιά ουρά- και ζευγαρώνοντας αυτά και έπειτα τους απογόνους τους σχημάτισε μια ποικιλία ή παραλλαγή προβάτων που διατηρούσαν όλα κληρονομικώς από τους γονείς τους, την πλατιά ουρά. Με τέτοιου είδους «επιλογή» (selection) παρήγαγε 150 ποικιλίες περιστεριών, 180 ποικιλίες σκύλων και πολλές ποικιλίες βοδιών, αλόγων και άλλων ζώων.
Στηριζόμενος έπειτα στο πειραματικό αυτό δεδομένο της μεταβλητότητας (variabilitas), φαντάστηκε μια τολμηρότατη επέκταση της μεταβλητότητας σε σημείο να ξεπερνούσε αυτή τα όρια του είδους και έτσι είδε με την φαντασία του να ξετυλίγεται λίγο-λίγο με αλλεπάλληλες βραδύτατες και ανεπαίσθητες μεταβολές διαμέσου εκατομμυρίων ετών, από λίγα αρχικά κύτταρα ολόκληρο το βασίλειο των όντων συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου.
Η ψύχραιμη και αυθεντική κριτική των κατοπινών χρόνων χαρακτήρισε την όλη αυτή θεωρία ένα κατασκεύασμα δυνατής φαντασίας, η οποία δεν έχει καμία βάση πειραματική. Κι αυτό για τους εξής λόγους:
Α) ΤΑ ΕΙΔΗ ΔΕΝ ΜΕΤΑΒΑΛΛΟΝΤΑΙ
Ουδέποτε παρατηρήθηκε μετάβαση από ένα είδος σε άλλο είδος, αλλά όλες οι μεταβολές περιορίζονται μέσα στον κύκλο του αυτού είδους. Οι ποικιλίες των περιστεριών, των σκύλων, των προβάτων κ.τ.λ. δεν ξεπέρασαν ποτέ τα όρια του είδους των ώστε να γίνουν για παράδειγμα κοράκια, γάτοι, λύκοι.
Ούτε στα γεωλογικά στρώματα βρέθηκε έστω και μια μόνη περίπτωση ενδιάμεσων τύπων μετάβασης από ένα είδος σε άλλο με αλλεπάλληλα βραδύτατα βήματα, καθώς θα έπρεπε να συμβαίνει κατά την θεωρία:
«Αναγνωρίζω χωρίς δυσκολία», γράφει ο Yves Delage, καθηγητής της Συγκριτικής Ανατομίας στη Σορβώνη (1920) «ότι κανένας δεν είδε ποτέ ένα είδος να μετασχηματίζεται σε άλλο και ότι δεν υπάρχει καμία παρατήρηση που να αποδεικνύει ότι κάτι τέτοιο συνέβηκε ποτέ» (2)
Β) Η ΦΥΣΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΕΤΑΙ
Εάν δια επέμβασης ανθρώπινης βίας, ζευγαρωθούν δυο διαφορετικά αλλά συγγενικά είδη, όπως λαγός και κουνέλι ή σκύλος και λύκος, άλογο και γαϊδούρι, τα προϊόντα της σύζευξης μένουν στείρα ή γεννούν απογόνους που επιστρέφουν σε ένα από τα δύο αρχικά είδη. Γίνεται λοιπόν εδώ φανερό ότι η Φύση διαμαρτύρεται όταν την εξαναγκάζουμε να βγάλει ένα καινούργιο είδος και ότι τούτο σε καμία περίπτωση διαιωνίζεται.
«Αμέτρητες προσπάθειες έχουν γίνει με εξαπάτηση και με βία, λέει ο Dr R. Patterson, για να παράγουν διασταυρώσεις διαφόρων ειδών φυτών και ζώων, αλλά πάντοτε προκύψανε τα αυτά αποτελέσματα. Απόσβεση του προϊόντος της τοιαύτης σύζευξης ή επιστροφή εις τη φύση.. Τούτο δείχνει καθαρά ότι στη φύση τα είδη έχουν ξεχωριστή ύπαρξη και τούτο είναι η άρνηση του μεταμορφισμού» (3)
Από αυτή την πλευρά η θεωρία της εξέλιξης στρέφεται εναντίον της φύσης και γι’ αυτό η υποστήριξη της είναι απόλυτα αντιεπιστημονική.
Γ) ΕΜΒΡΥΟΛΟΓΙΚΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ
Για να υποστηρίξει ο περιβόητος Χάικελ την εξελικτική θεωρία διατύπωσε κατά την γνώμη του έναν βιογενετικό νόμο, (όπως τον ονόμασε) ότι το έμβρυο ενός ζώου –συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου- περνάει σύντομα κατά την ενδομήτρια ανάπτυξη του απ’ όλα τα προηγούμενα είδη από τα οποία πέρασε το είδος του. Γι’ αυτό λέει το ανθρώπινο έμβρυο κατά τους πρώτους μήνες έχει βράγχια, καρδιά ερπετού, ουρά και τα τοιαύτα.
Επί του βιογενετικού αυτού νόμου του Χάικελ η αμερόληπτη έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν πρόκειται ούτε στο ελάχιστο περί πραγματικότητας, αλλά περί δημιουργήματος καθαρής φαντασίας. Συμβαίνει δηλαδή κάτι παρόμοιο με εκείνο που έκαναν οι προγονοί μας, οι οποίοι κοιτώντας τα εφτά αστέρια του γνωστού αστερισμού έβλεπαν μια «μεγάλη αρκούδα», ενώ στην πραγματικότητα δεν ήταν παρά εφτά αστέρια. Με τον ίδιο τρόπο ο Χάικελ στο απλό και γενικότατο προσχεδίασμα του εμβρύου που αρχίζει να φυτρώνει μια εξοχή σε σχήμα οξύ, την ονομάζει ουρά και με την φαντασία του βλέπει κάποιο «ψάρι». Όπου φυτρώσουν εξοχές σε σχήμα κυρτό βλέπει «βράγχια» και τα τοιαύτα.
Γι’ αυτήν όμως την εξομοίωση διαμαρτύρονται μεγάλοι και διάσημοι εμβρυολόγοι και ζωολόγοι (L. Vialleton. Fleischman, Deperet και άλλοι). Όλες αυτές οι συγκρίσεις, λέει ο L. Vialleton καθηγητής της ιστολογίας και εμβρυολογίας στο Πανεπιστήμιο του Montpellier (1929) δεν έχουν καμία δικαιολογία γιατί εκείνα που φαίνονται επιπόλαια ως βράγχια στο ανθρώπινο έμβρυο, δεν είναι καθόλου βράγχια και ουδέποτε θα καταβάλουν την ελάχιστη προσπάθεια για να γίνουν βράγχια, αλλά είναι τα σπλαχνικά τόξα και θα γίνουν σπλάχνα του ανθρώπου. Το δε υπόλοιπο του εμβρύου θα γίνει σώμα ανθρώπου και όχι ψαριού. Παρομοίως η παραβολή της καρδιάς ενός ανθρώπινου εμβρύου που οι κοιλιές της δεν έχουν ακόμα χωριστεί, προς την καρδιά ενός ερπετού δεν έχει καμία πραγματική θέση, γιατί οι δυο καρδιές δεν μοιάζουν καθόλου στην πραγματικότητα και η καρδιά των ερπετών θα βγάλει μια αορτική ένωση η οποία λείπει από τον άνθρωπο. Τέτοιου είδους λοιπόν συγκρίσεις δεν έχουν τίποτα το ακριβές και ορισμένο, αλλά είναι καθαρά συμπληρώματα φαντασίας. (4)
Ο Γερμανός Καθηγητής του εν Ερλάργγη Πανεπιστημίου ζωολόγος Fleischman, κατά το έτος 1905 έγραφε ότι ο προταθείς ως βιογονικός νόμος του Χάικελ αποδείχθηκε «νόθος».
Ο Charles Deperet μέλος του Γαλλικού Ινστιτούτου και Πρύτανης της σχολής των Επιστημών στη Λυών (1929), στο έργο του «Les Transformations du monde animale» Paris 1922 γράφει:
Η συγκριτική Ανατομία και η Εμβρυολογία ενισχύουν την άρνηση των άλλων επιστημονικών κλάδων (Παλαιοντολογίας, Ζωολογίας και Βοτανικής) και επιμαρτυρούν ότι «κάθε τι που λάμπει δεν είναι χρυσός.»
Για τον Βιογενετικό αυτό νόμο ενδιαφέρθηκε πολύ σκανδαλωδώς ο Χάικελ, γιατί έφθασε σε σημείο όχι μόνο να παραμορφώσει δολίως έμβρυα και τα προπλάσματα τους, αλλά και να δημοσιεύσει πλαστές εικόνες εμβρύων στο έργο του Naturliche Schopfungs geschichte (1868 S 242-248) για να εξυπηρετήσει τις ιδέες της θεωρίας της εξέλιξης. Δεν άργησε όμως να έρθει στο φως αυτή η λαθροχειρία του και να καταγγελθεί στο κοινό από την πλειάδα των εξής διάσημων ανθρωπολόγων και πλαιονοτολόγων: Wigand (“Der Darwinismus” 1874-1877 Τομ. ΙΙΙ σελ. 272). Pfatt (Schopfungs geschichte», έκδοση ΄Β σελ.709) Loudun («Les decouvertes de la science sans Dieu») Wasmann («La probite scientifique de Haeckel σελ.8) Semper («Haeckelismus» 1875, σελ. 35»). Επίσης και από τους Rutimeyer, Hiss, Hammann. Hensen, Bischoff καταγγέλθηκε η κακοπιστία αυτή.
Τέλος δεν μπορεί να θεωρηθεί επιστημονικό δεδομένο η αναφορά λειψάνων ζώων που δεν υπάρχουν σήμερα, για να υποστηριχθεί η δήθεν μετάβαση από ένα είδος σε άλλο. Όλα αυτά είναι καθαρά εικασίες και φαντασίες επιστημόνων που η αρχική τους προδιάθεση είναι να υποστηρίξουν την συγκεκριμένη θεωρία για τελείως προσωπικούς λόγους που δεν έχουν καμία σχέση με αντικειμενική έρευνα.
ΚΡΙΣΕΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ
Ο διάσημος βιολόγος Hans Driesh αν και χρημάτισε μαθητής του Χάικελ έγραψε επιγραμματικώς επί του Δαρβινισμού την τελική κρίση του:
«Ο Δαρβινισμός ανήκει στην ιστορία μαζί με το άλλο περίεργο του αιώνα, την φιλοσοφία του Έγελου. Και τα δύο είναι παραλλαγές του ίδιου θέματος με το οποίο σέρνει κανείς μια ολόκληρη γενεά από τη μύτη (an der Nase herumfuhren) και δεν είναι καθόλου τιμητικό για τον λήγοντα αιώνα μας, κυρίως στα μάτια των γενεών που θα έρθουν». (5)
Κατά την πεντηκονταετηρίδα του Δαρβίνου που γιορτάστηκε επίσημα κατά το 1909 στο Cambridge, γράφει ο φυσιοδίφης G. Bohn καθηγητής στην Σορβώνη:
«Όσοι παραβρέθηκαν εκεί σχημάτισαν την εντύπωση ότι οι βιολογικές εξοχότητες όλου του κόσμου συνήλθαν εκεί για να κηδέψουν τον Δαρβινισμό όσο το δυνατόν μεγαλοπρεπώς. Οι λόγοι που ξεφώνησαν έμοιαζαν αρκετά με επικήδειους» (Les 
discours ressamblaient assez a ceux qu’ on pronounce sur une tombe). (6)
Ο Γερμανός γεωλόγος και Παλαιοντολόγος Gustav Steinmann σε πρυτανικό του λόγο λέει:
«Πέρασαν προ πολλού τα χρόνια που με αφελή πίστη νομίζονταν οι Δαρβινικές θεωρίες σαν το Α και το Ω της καταγωγής» (7)
Ο Ζωολόγος Fleischman καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Erlangen γράφει:
«Η θεωρία του Δαρβίνου δεν έχει υπέρ αυτής ούτε ένα γεγονός που να την επιβεβαιώνει στο βασίλειο της φύσης. Δεν είναι προϊόν επιστημονικού πειράματος, αλλά καθαρό γέννημα της φαντασίας». (8)
Ο δε χαλκέντερος Γερμανός γιατρός και ανθρωπολόγος Virchow καυχιόταν γιατί η ανθρωπολογική Εταιρία της Φρανκφούρτης –της οποία ήταν πρόεδρος- δεν θαμπώθηκε από την απατηλή ακτινοβολία της θεωρίας περί ζωώδους καταγωγής του ανθρώπου. Να τι έλεγε:
«Όσο και αν απλώνουμε τις θεωρίες για την καταγωγή του ανθρώπου φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι η θεωρία της καταγωγής του από άλλο ζωικό οργανισμό δεν έχει καμία επιστημονική υπόσταση. Βαθειά μελέτη των πραγμάτων την αποδεικνύει ψεύτικη. Εγώ δε θεωρώ τίτλο όχι απλά τιμής αλλά δόξας για την Εταιρία μας, το ότι δεν θαμπώθηκε από την Δαρβίνεια θεωρία αλλά διατήρησε πλήρη αταραξία κατά το χρόνο που την είχαν δεχτεί πολλοί επιστήμονες». (9)
Ο διευθυντής του Μουσείου της Φυσικής Ιστορίας στην Νέα Υόρκη κ. H. F. Osborn σε περισπούδαστο άρθρο του στην Αμερικανική Επιθεώρηση Human Biologie (Ανθρώπινη Βιολογία) χαρακτήρισε μύθο τον πιθηκάνθρωπο. (10)
Ο δε διάσημος γιατρός και βιολόγος L. Vialleton καθηγητής του πανεπιστημίου του Montpellier 
εξέδωσε (1929) περιβόητη κριτική του Δαρβινισμού που χαρακτηρίστηκε «χαριστική βολή του». Η κριτική του Vialleton τελειώνει με τον εξής επίλογο:
«Ύστερα από εβδομήντα χρόνια μετά το πολύκροτο βιβλίο του Δαρβίνου, οι έρευνες και σκέψεις που προκάλεσε κάθε άλλο παρά να επιβεβαιώσουν τις ελπίδες του διδασκάλου και να πληρώσουν τα κενά της διδασκαλίας του, έδειξαν τουναντίον το απαράδεκτο των αποδείξεων με τις οποίες η θεωρία αυτή είχε ικανοποιηθεί στην αρχή και την αδυναμία της να εξηγήσει τον σχηματισμό του οργανικού κόσμου με μόνες τις φυσικές δυνάμεις. Η χίμαιρα του Μεταμορφισμού έχει έρθει σε πλήρες φως». (11)
Το 1940 ο Richard Goldschmidt ήταν αρκετά επιφυλακτικός απέναντι στη συμβατική νεοδαρβινιστική άποψη για να διατυπώσει αυτή την πρόκληση:
«Μπορώ να προκαλέσω τους οπαδούς της αυστηρά δαρβινικής άποψης… να προσπαθήσουν να ερμηνεύσουν τη εξέλιξη των παρακάτω χαρακτηριστικών με προσομοίωση και επιλογή μικρών μεταλλακτών: τρίχωμα στα θηλαστικά, φτερά στα πουλιά, μεταμέρεια των αρθρόποδων και θηλαστικών, το μετασχηματισμό των τόξων των βραγχίων στη φυλογέννεση συμπεριλαμβανομένων των αορτικών τόξων, των μυών, των νεύρων, κ.λ.π. επιπλέον δόντια, κελύφη μαλακίων, εκτοσκελετοί, σύνθετοι οφθαλμοί, κυκλοφορία του αίματος, εναλλαγή των γενεών, στατοκύστες, κινητικό σύστημα εχινοδέρμων, ποδίσκοι (pedicellaria) των ίδιων, κνιδοκύστες, δηλητηριώδεις μηχανισμοί των φιδιών, σκελετός φάλαινας και τελικά αρχικές χημικές διαφορές όπως αιμογλοβίνη σε σχέση με αιμοκυανίνη κ.λ.π.»
Ο Goldschmidt τονίζει επίσης ότι θα μπορούσαν να δοθούν τα αντίστοιχα παραδείγματα από τον φυτικό κόσμο. Όσο γνωρίζω κανείς δαρβινιστής δεν αποδέχθηκε ποτέ την πρόκληση του Goldschmidt. Αλλά ενώ το 1940 τον θεωρούσαν σχεδόν παρανοϊκό, σήμερα τον παίρνουν πολύ πιο σοβαρά.
(1) Elie de Cyon, “Dieu et Science” 2e edition Paris 1912. p. 408.
(2) Yves Delage, Etudes sur 1’ Heredite p. 204.
(3) Robt. Patterson. Fables of Infidelity, p. 81.
(4) L. Vialleton, L’ Origine des etres vivants, p. 372-373 και Le probleme de l’ Evolution p.230-232 (5) Biolog. Centralblatt 1896 s. 353 και Μαϊος 1902. Βλέπε Ν. Σπηλιώτη, μν. εργ. Σελ 23
(6) G Bohn, Le movement biologique en Europe, p 62
(7) Ibid. p 62
(8) Fleischman, Διαλέξεις κατά του Δαρβινισμού 1905
(9) Revue Scientifique 30 Septemere 1822 P. 417
(10) Βλέπε Amb. Fleming, The Origin of Mank;ind, London 1935 p. 82
(11) L. Vialleton, L’ Origine des etres vivants, p. 381.
