Πλίνιος (23-79) σύγχρονος του Χριστού, συγγραφέας, από τις αρχαιότερες εξωχριστιανικές μαρτυρίες , σε ένα βιβλίο για την μαγεία του αναφέρει τον Ιησού.
Ιώσηπος (36-98 γράφει το 93μ.Χ.) σε δυο βιβλία του της Ιουδαϊκής αρχαιολογίας αναφέρει τον Ιωάννη και τον Ιάκωβο και κατονομάζει τον Ιησού. Όσο αφορά τον Ιωάννη αναφέρεται στο βάπτισμα και στην αποκεφάλιση του με ιδιαίτερες γνώσεις για το βάπτισμα. Για τον Ιάκωβο σχετίζονται τα όσα λέει με τις πράξεις 25:13-26,32.
Τάκιτος (5-120) ρήτορας και ιστορικός (ο σπουδαιότερος των Ρωμαίων). Αναφορά στον Νέρωνα που έκαψε την Ρώμη και ενοχοποίησε τους Χριστιανούς. Μιλά για τον Χριστό και τους Χριστιανούς, τους εξυβρίζει κ.λ.π αλλά δίνει με λεπτομέρεια τον χρόνο της εν γη βίωσης και θανάτωσης του Χριστού. Αναφορά στο 70 μ.Χ στην καταστροφή των Ιεροσολύμων και του ναού. Μιλά για τον Χριστιανισμό πως άρχισε από τον Ιουδαϊσμό.
Πλίνιος Σεκούνδος (γράφει το 111) ανθύπατος Βιθυνίας, γράμμα στον Τραϊανό για το πώς να δικάσει – χειριστεί τους Χριστιανούς. Εκεί αναφέρει στοιχεία της χριστιανικής πίστης-ήθος, εκκλησιαστική πίστη, ηθική, λατρεία, εξάπλωση εκκλησίας κλπ.
Τραϊανός (98-117) τα 112 άπαντα στην επιστολή του Πλίνιου με διάταγμα κατά των Χριστιανών α) οι χριστιανοί δεν πρέπει να καταζητούνται β) αν καταγγέλλονται και αποδεικνύεται πως είναι να τιμωρούνται γ) σε περίπτωση μετάνοιας να κρίνεται η μετάνοια από τα έργα τους (προσκύνηση στους θεούς της Ρώμης).
Επίκτητος (120) Στωικός φιλόσοφος. Αναφορά στους Χριστιανούς που ήταν έτοιμοι να πεθάνουν για την πίστη τους. Φθόνος κατά των Χριστιανών.
Αδριανός (γράφει το 121) αυτοκράτορας, διάταγμα κατά των Χριστιανών που βασίστηκε σε αυτό του Τραϊανού με την διάφορα πως ο Αδριανός διέταξε οι χριστιανοί να τιμωρούνται μόνο αν καταγγέλλονται ότι έχουν διαπράξει κάτι αξιόποινο όχι όμως αν καταγγέλλονται ότι είναι χριστιανοί.
Σουητόνιος αρχιγραμματέας της αυτοκρατορικής γραμματείας του Αδριανού. Στο έργο του «Βίοι των καισάρων» (βιογραφεί τους 12 πρώτους αυτοκράτορες από τον Ιούλιο Καίσαρα ως τον Δομιτιανό), αναφέρεται σε δυο χωρία και κατονομάζει στο ένα τον Χριστό και στο άλλο τους Χριστιανούς. Τους θεωρεί κακοποιούς και λέει πως ο Νέρων έκανε καλό να καθαρίσει την Ρώμη από αυτούς, χωρίς να αντιλαμβάνεται πως και τα δυο έχουν κάποια σχέση. Στον Χριστό αναφέρεται ως Χρηστόν.
Αντωνίνος Πίος (138-161) θετός γιος Αδριανού, όχι εξ αίματος Ρωμαίος. Τήρησε την τακτική του Αδριανού.
Απουλήιος (123 – 170) περιπλανώμενος σοφιστής, ρήτορας και γόης. Έγραψε πολλά και μια Απολογία μέσα στην οποία αναφέρεται περί μαγείας. Εκεί λέει πως δεν είναι μάγος και πως αν ήταν θα έπρεπε να είναι σαν τον Ιησού.
Μάρκος Αυρήλιος, (161–180) στην αρχή σαν τους προκάτοχους του ήταν κατά των Χριστιανών. Σε ένα διάταγμα του δηλώνει όμως τις πιέσεις που δέχτηκαν και αυτοί και ο ίδιος από τους ειδωλολάτρες εναντίων των Χριστιανών και δηλώνει πως οποίος κατηγορήσει Χριστιανό μόνο γιατί είναι χριστιανός θα τιμωρηθεί σαν ένοχος. Το διάταγμα μεταφράστηκε στην ελληνική και στάλθηκε στο κοινό της Ασίας.
Λουκιανός (120-190) εξελληνισμένος Σύρος και Ρωμαίος πολίτης, σοφιστής και ρήτορας, διαστρέβλωνε κομμάτια μιας Γραφής των Χριστιανών που είχε στα χέρια του με κομμάτια από την ζωή δυο κυνικών ομάδων φιλοσόφων μισητών σε εκείνον.
Κέλσος (2ος αιώνας) επικούρειος φιλόσοφος φίλος του Λουκιανού. Έγραψε κατά των Χριστιανών. Σαν χριστιανούς εκτός από τους ίδιους αναφέρεται και στους Γνωστικούς, Σιβυλλιστές, Σιμωνιανούς κλπ. Και στα βιβλία των Χριστιανών εκτός από την ΠΔ και ΚΔ έχει και τα απόκρυφα Ενώχ και το Ουράνιος Διάλογος. Ήταν ο πρώτος ειδωλολάτρης συγγραφέας που ξεχώρισε τους Χριστιανούς από τους Ιουδαίους και μισούσε και τους δυο.
Συστρατιώτης του Χριστιανού Αλεξαμένου, στα ανάκτορα του Παλατίνου λόφου της Ρώμης σε θάλαμο οικοδομήματος, βρίσκεται γελοιογραφικό ακιδογράφημα που παριστάνει άντρα προσευχόμενο σε ιπποκέφαλο εσταυρωμένο με την συνοδευτική επιγραφή ΑΛΑΞΑΜΕΝΟΣ ΣΕΒΕΤΕ ΘΕΟΝ πάνω από το αριστερό χέρι του εσταυρωμένου είναι γραμμένο ένα Υ. Σε διπλανό θάλαμο βρίσκεται χαραγμένη η λατινόγλωσση επιγραφή ALEXAMENOS FIDELIS (Αλεξαμένος πιστός).
Δίων Κάσσιος (155-235) Ρωμαίος πολίτης, ύπατος. Έργο του η Ρωμαϊκή Ιστορία. Αναφέρεται στις πράξεις του Δομιτιανού κατά των χριστιανών που τους θεωρούσε Ιουδαίους χωρίς να γνωρίζει το όνομα τους και την πιστή τους.
Αίλιος Σπαρτιανός (117-284) ένας από τους συγγραφείς της συλλογής αυτοκρατορική ιστορία. Αναφέρει την πρώτη συμπεριφορά του αυτοκράτορα Σέπτιμου Σεβήρου προς τους Χριστιανούς που απαγόρευε την κακομεταχείριση τους.
Αίλιος Λαμπρίδιος, (4ος αιώνας μ.Χ.) έχει υλικό των βιογραφιών των αυτοκρατόρων Ηλιογάβαλου και του Αλέξανδρου Σεβήρου και συγκεκριμένα αναφέρεται στα μαθήματα που έδινε η χριστιανική εκκλησία στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία με το παράδειγμα της ευνομίας και της ευταξίας της. Επίσης τον χρυσό κανόνα ηθικής, κάνε στους άλλους ότι θέλεις να κάνουν σε σένα κατά τον Λουκά. Ο Αίλιος αναφέρει πως ο Σεβήρος το έγραψε στο παλάτι του και σε δημόσια ιδρύματα.
Γαλλιηνός (260-268) γιος του αυτοκράτορα Βαλεριανού. Έπαυσε τον διωγμό που διέταξε ο πατέρας του και εξέδωσε δυο διατάγματα. Με το ένα ξαναδίνει σε τρεις επίσκοπους τις εκκλησίες που είχαν πάρει οι ειδωλολάτρες και με το άλλο δίνει σε άλλους 3 επίσκοπους τα κοιμητήρια τους.
Αμέλιος (210-280) νεοπλατωνικός φιλόσοφος καθηγητής του Πλωτίνου και διδάσκαλος του Πορφυρίου. Προσπαθεί σε ένα από τα έργα του να ερμηνεύσει νεοπλατωνικά την αρχή του Κατά Ιωάννη Ευαγγελίου, χωρίς να κάνει χρήση των ονομάτων Ιησού, Χριστός και Ιωάννης αλλά για τον Ιωάννη γράφει βάρβαρος, τον Χριστόν Λόγον.
Φλάβιος Βοπίσκος, ήταν ένας από τους 6 θύραθεν λατινόγλωσσους συγγραφείς των αυτοκρατορικών βιογραφιών που συγκροτούν την Historia Augusta. Το 305 έγραψε την βιογραφία του αυτοκράτορα Αυρηλιανού, στην οποία παραθέτει την προεξετασμένη επιστολή του με την παρεμπίπτουσα Αναφορά των Χριστιανών.
Πορφύριος, (234 – 305) λεγόταν Μάλχος και ήταν εξελληνισμένος Χαναναίος νεοπλατωνικός φιλόσοφος από την Τύρο. Μετονομάστηκε σε Πορφύριος διότι η πορφύρα ήταν χρώμα και ύφασμα βασιλικό. Έγραψε αρκετά έργα στην ελληνική. Οι φιλόσοφοι συμπτύχθηκαν και ταυτίστηκαν με τα διάφορα ιερατεία και έγιναν φιλόσοφοι -ιερείς -μυσταγωγοί – θεοσοφισταί. Μερικές φορές οι ίδιοι ήταν μάγοι -μάντεις- θαυματοποιοί. Και οι ιερωμένοι φιλόσοφοι συμπτύχθηκαν και με τους σοφιστές οι οποίοι είχαν συγκρουσθεί με τους ρήτορες και λογοτέχνες. Ένας εκπρόσωπος του είδους ήταν και ο Χαναναίος Πορφυριος λίγο φιλόσοφος-θεολόγος της ειδωλολατρίας λίγο ιερεύς -μυσταγωγός λίγο λογοτέχνης και χορτοφάγος. Είναι φανερό ότι ο Πορφυριος δέχεται τον Χριστό σαν έναν υπέροχο και ευσεβέστατο άνθρωπο τον οποίο οι θεοί άμειψαν χαρίζοντας του αθανασία ψυχής. Αρνείται όμως ρητώς τόσο την θεότητα του όσο και την ανάσταση και αφθαρσία του σώματος του και θεωρεί τους Χριστιανούς ανόητους επειδή τον λατρεύουν σαν Θεό.
Λικίνιος , αυτοκράτορας (308-324) για το οποίο έχουν ειπωθεί πολλά κατά τον καιρό που εδίωκε την εκκλησία είτε φανερά είτε κρυφά από τον Κωνσταντίνο, είχε εξαπολύσει διάφορα διατάγματα εναντίον των Χριστιανών τα οποία σήμερα μαρτυριούνται μέσα στο διάταγμα του Μεδιολάνου τρεις φορές, έκανε πλύση εγκεφάλου σε χριστιανούς ή μη στρατιώτες μοιράζοντας τους μια προσευχή και βάζοντας τους να την επαναλάβουν. Η προσευχή αυτή μπορούσε να ειπωθεί όμως και από τις δυο παρατάξεις, χωρίς πρόβλημα. Μετά τον θάνατο του Μαξιμιανού επανέλαβε τον σκληρό διωγμό των Χριστιανών και στράφηκε εναντίον του Μ. Κωνσταντίνου.
Κωνσταντίνος (306-337) αυτοκράτορας κάνοντας χρήση της δύναμης του υποχρέωσε όπως λέχθηκε το 311 τους Γαλέριο και Λικίνιο να συνυπογράψουν το πρώτο χριστιανόφιλο διάταγμα του και το 313 το Λικίνιο να συνυπογράψει το περί ανεξιθρησκίας διάταγμα του Μεδιολάνου. Πολλοί πόλεμοι θα αποφεύγονταν αν οι άνθρωποι μάθαιναν και αποδέχονταν το διάταγμα αυτό.
Λιβάνιος (9314-393) Έλληνας φιλόσοφος από την Αντιόχεια της Συρίας. Σοφιστής και ρητοροδιδάσκαλος. Ήταν υπέρμαχος της ειδωλολατρίας και αντίθετος των Χριστιανών.
Αμμιανός Μαρκελλίνος (330-400) εκρωμαϊσμένος Έλληνας έγραψε σε Ρωμαϊκή γλώσσα, ήταν φίλος του Ιουλιανού και μαθητής του Λιβάνιου.
Ζώσιμος έγραψε ανάμεσα στα έτη 415-450. Τελευταίος ειδωλολάτρης που μνημονεύει τους Χριστιανούς.
Για περισσότερες πληροφορίες επί του θέματος μπορείς να ανατρέξεις στο παρακάτω βιβλίο:
