Πως θα έκρινε ο Θεός τους βασικούς χαρακτήρες της ταινίας, Κιτσίτζιρο, Ροντρίγκεζ και Φερέιρα;
Η απάντηση βέβαια, δεν προέρχεται από κάποιον που γνωρίζει την απόλυτη αλήθεια, αλλά στο μέτρο που έχω γνωρίσει την καρδιά του Πατέρα τα 17 χρόνια που περπατάω μαζί Του, θα προσπαθήσω να απαντήσω.
Κιτσίτζιρο: Πολλοί βιάστηκαν να χαρακτηρίσουν τον ταλαίπωρο αυτό ανθρωπάκο ως έναν άλλο Ιούδα, προδότη του Χριστού κ.τ.λ. Στην σύγκριση με τον Ιούδα όμως πρέπει να πούμε, ότι εκείνος πρόδωσε τον Χριστό επειδή αγαπούσε περισσότερο από Αυτόν τα χρήματα και τα είχε τοποθετημένα σε ανώτερη θέση, μέσα στην καρδιά του. Εδώ τα κίνητρα του Κιτσίτζιρο φαίνεται να είναι ο φόβος για την ζωή του. Από την στιγμή που θανατώνουν τα μέλη της οικογένειας του, (για να σκεφτούμε λίγο πιο σοβαρά τι σημαίνει για έναν άνθρωπο αυτό) και σε κάθε επόμενη στιγμή που απειλούνταν η ζωή του. Ακόμη και όταν παίρνει χρήματα για να παραδώσει τον ιερέα Ροντρίγκες στις αρχές, δεν φαίνεται ότι το κάνει για λεφτά, αλλά πάντα ο φόβος είναι που τον υποκινεί. Όμως η προδοσία του, φαίνεται να είναι μόνο εξωτερική, γιατί κάθε φορά που εξαναγκάζεται με την απειλή ουσιαστικά του θανάτου να βεβηλώσει κάποιο σύμβολο του χριστιανισμού, ζητάει συγχώρεση, ξανά και ξανά από τον πάτερ Ροντρίγκεζ. Θέλει να είναι με τον Θεό, αλλά αισθάνεται ότι δεν μπορεί. Χαρακτηριστική η φράση που λέει στον Ροντρίγκες όταν μοιράζει τις χάντρες από το κομποσκοίνι του, στους διψασμένους για τον Κύριο χωρικούς, «εγώ δεν είμαι άξιος». Ο Κιτσίτζιρο αν και απαρνιέται εξωτερικά τον Χριστό κάθε φορά που απειλείτε η ζωή του, απ’ τα φρικτά βασανιστήρια των Ιαπώνων φύλαρχων, ζει την δική του εσωτερική κόλαση.
Δεν έχει μια συνείδηση αναίσθητη, καυτηριασμένη, αλλά ζει με τις ενοχές και την συναίσθηση του βάρους της πράξης του. Πιστεύω λοιπόν ότι ο Θεός βλέπει με έλεος και χάρη τον φτωχό (από θάρρος) Κιτσίτζιρο και σε καμία περίπτωση δεν θα τον καταδίκαζε, ούτε θα τον έδιωχνε από κοντά του, εξαιτίας της αδυναμίας του, όπως άλλωστε έκανε και με τον Πέτρο, που τον αρνήθηκε τρεις φορές. Μήπως τον απέρριψε επειδή από φόβο για την ζωή του, έκανε πως τον αρνιέται, όχι μια, αλλά τρεις φορές; Και λέω έκανε, γιατί μέσα του δεν έπαψε ποτέ να Τον αγαπάει και γι’ αυτό ο Κύριος όταν ήρθε να τον αποκαταστήσει, τον ρώτησε πάλι τρεις φορές: «Πέτρο με αγαπάς;» Βέβαια προς το τέλος της ζωής του, κι αφού η πίστη του προς τον Κύριο του είχε δυναμώσει αρκετά, μαρτύρησε, όπως μας λέει η εκκλησιαστική παράδοση. Ήταν όμως έτοιμος να το κάνει. Σε αυτό λοιπόν τον τύπο ανθρώπου εντάσσεται και ο Κιτσίτζιρο και όχι στου Ιούδα. Μπορεί εξωτερικά να αρνιόταν κάθε τόσο τον Κύριο του, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το έκανε και εσωτερικά, (όπως ο πάτερ Φερέιρα για τον οποίο θα μιλήσω παρακάτω), όπου μόνο κάτι τέτοιο μπορεί να στερήσει από κάποιον την αιώνια σωτηρία που χαρίστηκε σε εμάς, με το αίμα του Χριστού. Μάλιστα είχε κι αυτός την τιμητική του να μαρτυρήσει για τον Κύριο του, μετά από καιρό κι αφού πλέον είχε ωριμάσει αρκετά στην πίστη κάτι που υπονοείτε σε μια σκηνή προς το τέλος της ταινίας, όταν μετά από χρόνια βρίσκουν επάνω του ένα σύμβολο του Χριστού και τον συλλαμβάνουν για έσχατη φορά! Άρα η χάρη του Θεού εξακολουθεί να δουλεύει σε έναν άνθρωπο που αγαπάει τον Κύριο έστω και στον ελάχιστο βαθμό, (λινάρι που καπνίζει δεν το σβήνει, καλάμι λυγισμένο δεν το σπάει και τον ερχόμενο προς εμέ δεν θέλω εκβάλει έξω), αλλά λόγω αδυναμιών αδυνατεί να ακολουθήσει. Εκείνος βλέποντας αυτήν την προδιάθεση, γίνεται σταδιακά το θέλειν – η ενδυνάμωση της θέλησης- και το ενεργείν, ώστε να πράττει κατά την ευδοκία Του. Δεν μιλάμε τώρα για κάποιον που γνωρίζοντας την χάρη του Θεού, χρησιμοποιεί τις αδυναμίες σαν δικαιολογία για να έχει το ελεύθερο να αμαρτάνει. Αυτή είναι η πονηρή συνείδηση και θα κρίνει το είδος αυτού του ανθρώπου με άλλα σταθμά, γιατί ο Θεός δεν εμπαίζεται, αλλά γνωρίζει τους όντας Αυτού. Τον μόνο που μπορούμε να εμπαίξουμε είναι τον εαυτό μας, με τον τύπο της κοροϊδίας που κάνει η στρουθοκάμηλος στον εαυτό της, όταν νιώθει κίνδυνο κι ότι απειλείται.
Απ’ την άλλη πλευρά, σε αυτούς που έχουν την διάθεση να κρίνουν αυστηρά τον Κιτσίτζιρο, (γιατί χώμα είμαστε όλοι), θα ήθελα να θίξω το ζήτημα κατά πόσο εμείς υπακούμε, όχι σε περίοδο διωγμού, ή υπό την απειλή βασανιστηρίων, αλλά διάγοντας βίο ήσυχο και ατάραχο. Όχι στο να μην βεβηλώσουμε μια εικόνα του Χριστού, αλλά σε απλά πράγματα, γιατί βεβήλωση δεν είναι μόνο να πατήσεις μια εικόνα που έχει επάνω της ζωγραφισμένη τον Χριστό. Βεβήλωση μπορεί να είναι από σκέψεις, επιθυμίες, πράξεις, μέχρι λόγια, συνήθειες και συμπεριφορές, που προσβάλουν την ίδια την Προσωπικότητα του Κυρίου και κάνουν τον διάβολο να ονειδίζει τον Θεό (βλέπε ΄Β ΣΑΜ 12:14) στο πνευματικό χώρο, χρησιμοποιώντας εμάς που έχουμε ομολογήσει δημόσια ότι Τον αγαπούμε. Μήπως κι εμείς λοιπόν δεν αρνιούμαστε τον Κύριο πολλές φορές, με κάποιες επιλογές; Επιλογές που δεν γνωρίζουν άλλοι αδελφοί, (οι οποίοι μπορεί να έχουν την καλύτερη εικόνα για μας, την οποία κι εμείς φροντίζουμε διαρκώς και επιμελώς, να διατηρούμε στην καλύτερη κατάσταση), βλέπει όμως ο Κύριος. Πόσο απομακρυνόμαστε πολλές φορές από αυτήν την υπερθαύμαστη γνώση και αντί να μετριόμαστε με τον Κύριο και με τα δικά Του κριτήρια για να γινόμαστε αγιότεροι, μετριόμαστε με τα κριτήρια της εκκλησίας, του εκάστοτε θρησκευτικοδογματικού περιβάλλοντος, με άλλους πιο αδύναμους αδερφούς και νιώθουμε υπερήφανοι. Καταλήγουμε να πατάμε βασικές εντολές του Κυρίου χωρίς να έχουμε επίγνωση, γιατί μας έχουν αποκοιμίσει τα κριτήρια των δικών μας προτιμήσεων. Αυτά που θέσαμε όχι μόνο για να αισθανόμαστε καλά με τον εαυτό μας, αλλά ανώτεροι κι από άλλους, πιο αδύναμους από εμάς. Πόσο μοιάζουμε με την στρουθοκάμηλο που προανέφερα.. Γι’ αυτό δεν παρατηρούνται αξιοσημείωτες αλλαγές μέσα μας και ανάμεσα μας, αλλά οι ίδιες άσχημες συμπεριφορές οι οποίες δεν σημειώνονται, αν δεν προσβάλουν το αίσθημα του ηθικού εκκλησιαστικού συμβολαίου, που άγραφα έχουμε κάμει μεταξύ μας. Τι σημαίνει λοιπόν αρνιέμαι τον Χριστό; Ο Καθένας ας αναρωτηθεί για τον εαυτό του, τί μπορεί να σημαίνει αυτό, μπροστά στον Θεό και μέσα στην συνείδηση του. Αν και βαθιά μέσα μας ξέρουμε, αλλά ντρεπόμαστε να ομολογήσουμε. Διότι η ειλικρίνεια λείπει από μέσα μας και ανάμεσα μας. Φοβόμαστε πως αν φανερώσουμε μια αδυναμία μας, θα μας κρίνουν και θα μας απορρίψουν, ως κάποιους που δεν μπόρεσαν να εκπληρώσουν τα στάνταρντ και τα πρότυπα, που το δογματικό περιβάλλον που επιλέξαμε κι εμείς να ανήκουμε, έχει θέσει. Μπορούμε όμως να ξεκινήσουμε να το κάνουμε στον Κύριο, που δεν ήρθε για να κρίνει αλλά για να σώσει. Ο Οποίος λέει, ότι αν επιστρέψουμε σε Αυτόν, θα ελεήσει άφθονα και αυτός που κρύβει τις αμαρτίες του δεν θα ελεηθεί, αυτός όμως που εξομολογείτε και παραιτείτε, θα θεραπευτεί.
Ροντρίγκεζ: Πολλοί βιάστηκαν να εξισώσουν τον Ροντρίγκεζ με τον Κιτσίτζιρο, λέγοντας ότι είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Ο Ροντρίγκεζ όμως άντεξε για μεγάλο καιρό τα βασανιστήρια και υπέμεινε τα παθήματα, ακόμα κι όταν τον έκαναν μάρτυρα του θανάτου, του καλύτερου του φίλου. Μάλιστα ο λόγος που λύγισε στο τέλος, δεν ήταν ο δικός του βασανιστικός αργός θάνατος στο λάκκο του μαρτυρίου, αλλά το ψυχολογικό βασανιστήριο, η ενοχή ότι σαν ηγέτης του μικρού ποιμνίου των Ιαπώνων, εκείνος ευθυνόταν για τα βασανιστήρια του ποιμνίου του. Η διεστραμμένη αντίληψη, ότι εκείνος είναι υπεύθυνος όχι μόνο για την δική του πίστη, αλλά και την πίστη των άλλων.
Μπορώ να καταλάβω αυτή την αίσθηση, καθώς πολλοί ιεραπόστολοι και εργάτες του ευαγγελίου παραδόξως αισθάνονται, όταν φέρνουν κάποιους στον Χριστό. Υπάρχει μια περίεργη ταύτιση, όπου οι εργάτες αντιλαμβάνονται τους νέους πιστούς σαν προέκταση του εαυτού τους και δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τους ίδιους, απ’τους νεογέννητους πιστούς. Η σχέση τους μοιάζει μ’ αυτή που έχει μια μητέρα με το νεογέννητο μωράκι της. Όμως η ευθύνη του ιεραποστόλου σταματάει εκεί που ξεκινάει η πίστη και η προσωπική σχέση της ψυχής, (έστω και νεογέννητης) με τον Κύριο της. Δεν ευθύνεται ο ιεραπόστολος αν η ψυχή πάθει, αν πειραστεί, αν δοκιμαστεί. Μπορεί να είναι δίπλα της να την στηρίξει, να την βοηθήσει, να της δείξει το δρόμο που πρέπει να διαλέξει, αλλά επουδενί δεν είναι υπεύθυνος για τις αποφάσεις που θα πάρει, θετικές ή αρνητικές. Δεν μπορεί να κάνει δηλαδή κάτι παραπάνω. Το κομμάτι του έχει ολοκληρωθεί. Αν κάποιος χρειαστεί να πάθει για τον Χριστό, δεν το κάνει για τον ιεραπόστολο, τον εργάτη, τον διάκονο, αλλά για την αγάπη του για τον Χριστό. Ούτε ευθύνεται ο ιεραπόστολος επειδή έφερε το ευαγγέλιο σε αυτή την ψυχή. Αλλά οι διωγμοί προκαλούνται από τον διάβολο και ανθρώπους που είναι σκεύη του, όπως οι διεστραμμένοι άρχοντες της περιοχής στην ταινία. Εάν λοιπόν κάποιος χρειαστεί να μαρτυρήσει, θα μαρτυρήσει για τον εαυτό του, θα μαρτυρήσει για την δική του πίστη και όχι για την πίστη κάποιου άλλου. Ούτε η πίστη οποιουδήποτε ιεραποστόλου μπορεί να σταματήσει οποιοδήποτε διωγμό αν ο Θεός τον επιτρέψει. Εκείνος είπε: Δεν θα επιτρέψω να πειραστείς πάνω από την δύναμη σου. Ας εμπιστευτούμε αυτό τον λόγο και ας μην ζούμε με υποθέσεις για το μέλλον, όπως θέλει να μας κάνει αυτή η διεστραμμένη ταινία. (Αν και λειτουργεί και σαν καθρέφτης της στάσης της καρδιάς ενώπιον του Κυρίου σε σχέση με διωγμό, του κάθε ένα από εμάς). Το μέρος μας είναι να προσευχόμαστε, να αγρυπνούμε και να μην αποκάνουμε, ώστε όταν έρθει εκείνη η ώρα να αντιμετωπίσουμε ότι κι αν χρειαστεί.
Ο Ροντρίγκεζ λοιπόν πειράζεται με αυτό τον τρόπο, επειδή εξαρχής πράγματα είναι τοποθετημένα με λάθος τρόπο μέσα στο νου και στην καρδιά του. Από εκεί ο σατανάς βρίσκει έρισμα να τον χτυπάει με συγκεκριμένες κατηγορίες και φτιαχτές, πλασματικές ενοχές. Οι οποίες τον οδηγούν αργότερα να «αποστατήσει» αν και στην πραγματικότητα ποτέ δεν έβγαλε την αγάπη για τον Κύριο του απ’ την καρδιά του, ούτε κατάφεραν οι βάναυσοι Ιάπωνες να του αφαιρέσουν την πίστη απ’ την ψυχή του. Ότι έκανε αργότερα το έκανε εξωτερικά λόγω συνθηκών και περιβάλλοντος στο οποίο ήταν εγκλωβισμένος και απ’ το οποίο δεν μπορούσε να ξεφύγει. Όπως όμως μας δείχνει και το τελευταίο πλάνο με το σταυρό που κρατάει στο χέρι. Γι’ αυτόν ισχύει το εδάφιο από την Εβραίους: Ο Θεός δεν είναι άδικος να ξεχάσει το έργο σας και τον κόπο της αγάπης που δείξατε στο όνομα του, καθώς υπηρετήσατε τους αγίους και τους υπηρετείτε (ΕΒ 6:10).
Φερέιρα: Η αντίδραση του κάθε ανθρώπου δεν είναι ίδια όταν περνάει από κάποιο συγκεκριμένο μονοπάτι. Αν ο Ροντρίγκες καταλήγει στο τέλος να φανερώνει τα χριστιανικά σύμβολα στις αρχές, είναι επειδή αναγκάζεται, μάλιστα φαίνεται η δυσαρέσκεια γι’ αυτό που τον βάζουν να κάνει, ο Φερέιρα όμως φαίνεται να μην έχει αναστολές ή ιδιαίτερους δισταγμούς. Εκείνος έχει κλονιστεί απ’ την αμφιβολία για την καλοσύνη του Θεού εξαιτίας της μη άμεσης επέμβασης στα βασανιστήρια των πιστών, μέχρι και την ύπαρξη Του. Δεν είναι μια αμφιβολία της στιγμής που έρχεται και φεύγει, αλλά μια αμφιβολία που σαν σκουλήκι έχει καταφάει την πίστη του εσωτερικά και έχει εδραιώσει οχύρωμα μέσα του. Ο Φερέιρα δεν αποστάτησε εξωτερικά μόνο, αλλά έχει ασπαστεί την θρησκειοφιλοσοφία των Ιαπώνων. Όπως λέει χαρακτηριστικά ο Παύλος στην προς Κολοσσαείς επιστολή: Βλέπετε μην σας εξαπατήσει κάποιος διαμέσου της φιλοσοφίας και της μάταιης απάτης, σύμφωνα με τα στοιχεία του κόσμου και όχι σύμφωνα με τον Χριστό (ΚΟΛ 2:8). Είναι δάσκαλός του Βουδισμού, ιερέας, γράφει βιβλίο εναντίον του χριστιανισμού και ο διάβολος τον χρησιμοποιεί για να φθείρει την πίστη του Ροντρίγκες και να τον κάνει σαν κι αυτόν. Η σωτηρία αν και δώρο σε όσους πιστεύουν έχει την προϋπόθεση να μείνεις σε αυτή μέχρι το τέλος, (ο υπομείνας μέχρι τέλους θέλει σωθεί), και να την κρατάς μέσα στην καρδιά χωρίς να καταφέρει ο εχθρός να στην κλέψει. Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει στην περίπτωση του Φερέιρα, ο οποίος έχει ξεπέσει απ’ την πίστη.
Κάποιοι θα πουν ότι δεν υπάρχει καμία προϋπόθεση απ’ την δική μας πλευρά γιατί η σωτηρία είναι κατά χάρη. Επειδή όμως έχουμε ελεύθερη βούληση, έχουμε κι εμείς κάποιο μέρος, όχι για να κερδίσουμε την σωτηρία (αυτή είναι πράγματι κατά χάρη), αλλά για να μείνουμε σε αυτήν. Όχι με την έννοια να την εξαγοράσουμε με κάποια έργα τα οποία θα μας διατηρούν σε αυτή σαν αντίτιμο, αλλά να αποδείξουμε ότι πράγματι πιστεύουμε και αγαπάμε τον Χριστό άνευ κόστους. Στην πτωτική μας κατάσταση κανείς δεν θα μπορούσε ακόμα και στην πιο μεγάλη του προσπάθεια να ικανοποιήσει έναν Θεό Δίκαιο, Άγιο, Τέλειο. Γι’ αυτό η σωτηρία είναι κατά χάρη, μέσα απ’ την πίστη στον έργο του Ιησού Χριστού, ο οποίος έζησε για μας (ικανοποιώντας τις απαιτήσεις του νόμου) και πέθανε για μας (ικανοποιώντας την οργή του Θεού που έπρεπε να τιμωρήσει κάθε παράβαση του νόμου). Η προϋπόθεση όμως είναι να μείνεις στην πίστη στον Ιησού Χριστό. Αυτό σημαίνει ότι αν χρειαστεί θα δοκιμαστείς κι εκεί θα φανερωθεί η πίστη σου και η αγάπη σου για τον Χριστό. Και δεν υπάρχει πίστη ή άνθρωπος που δεν θα επιτρέψει ο Θεός να δοκιμαστεί.
Η πίστη αυτή φανερώνεται μέσα από μια στάση καρδιάς απέναντι σε δυσκολίες και έργα (ΙΑΚ 2:14-26) που ο Θεός λογαριάζει για δικαιοσύνη ακόμα κι αν δεν εκπληρώνουν τα στάνταρ Του, όμως δείχνουν την επιλογή του ανθρώπου να Τον προκρίνει, να Τον τιμάει, να Τον λατρεύει και το μέτρο της ανταπόκρισης της αγάπης του, στην δική Του αγάπη. Και αυτή η στάση της καρδιάς είναι οσμή ευωδίας για τον Θεό και ευαρεστεί την καρδιά Του. Είναι αυτή, βάση της οποίας χτίζεται η σχέση μαζί Του.
Ο Χριστός όταν ήταν στην γη έκανε ένα ερώτημα, το οποίο απευθύνεται σε όλους τους πιστούς, όλων των αιώνων. «Άραγε όταν επιστρέψω θα βρω την πίστη στη γη;» Είναι ένα ερώτημα που ο καθένας καλείται για τον εαυτό του να απαντήσει και να απαντάει κάθε μέρα.. Κλείνω με έναν λόγο του Παύλου, ο οποίος είναι πρότυπο πίστης, αγάπης για τον Κύριο και ζωής θυσίας: Τον αγώνα τον καλό αγωνίστηκα, τον δρόμο τελείωσα, την πίστη διατήρησα· τώρα, πλέον, μου απομένει το στεφάνι της δικαιοσύνης, το οποίο ο Κύριος θα μου αποδώσει κατά την ημέρα εκείνη, ο δίκαιος κριτής· και όχι μονάχα σε μένα, αλλά και σε όλους όσους επιποθούν την επιφάνειά του (΄Β ΤΙΜ 4:7-8). Εύχομαι για τον καθένα μας να τελειώσει τον αγώνα του, να στεφθεί νικητής και κανένας να μην μείνει απ’ έξω.
Οι συντελεστές της ταινίας: Είναι ένα ερώτημα αν αυτοί που έφτιαξαν την ταινία, έχουν συνείδηση για το τι μηνύματα μεταφέρει. Διότι είτε το γνωρίζουν, είτε όχι, λειτουργούν ως φορείς σκοτεινών δυνάμεων και σκοτεινών μηνυμάτων. Αν πραγματικά δεν ξέρουν τι κάνουν, ο Θεός θα τους κρίνει ελαφρά. Εάν όμως η συμμετοχή τους στην απάτη και το ψεύδος είναι συνειδητή, τότε λυπάμαι που το λέω, όμως ο Θεός θα τους κρίνει αυστηρά. Διότι δεν μπορείς να υπηρετείς τον διάβολο και να μην υποστείς ύστερα και τις συνέπειες. Ο Θεός δεν εμπαίζεται και μια ημέρα θα φανερώσει τα κρυφά των καρδιών, τις σκέψεις, τις βουλές και θα δώσει στον καθένα κατά τα έργα του. Ας μην περιμένουν λοιπόν άνθρωποι που κάνουν τέτοιου είδους ταινίες, ελαφρά αντιμετώπιση απ’ την μεριά του Θεού, διότι αλίμονο αν πέσουν στα χέρια Του. Ο Θεός είναι έλεος αλλά ανταποδίδει και εφταπλάσια εις στην ανομία και καθόλου δεν αθωώνει τον ένοχο. Μπορεί να μην συναισθάνονται τον κίνδυνο, αλλά το να σπέρνεις δαιμονικές ιδέες ισοδυναμεί με το να παίζεις με την φωτιά. Ζούμε σε μια εποχή που απουσιάζει εντελώς ο φόβος του Θεού, αυτό όμως δεν αλλάζει τα πράγματα, ούτε τα ελαφρύνει σε όσους διάλεξαν να υπηρετούν τους δρόμους του σκότους και να επηρεάζουν χιλιάδες προς την απώλεια και την καταστροφή.
